علائم کمبود نیتروژن در گیاهان متغیر است. عنصر نیتروژن به همراه فسفر و پتاسیم سه عنصر اصلی و مهم مورد نیاز گیاه هستند و در صنعت کود سازی ترکیب صحیح یک یا تعداد بیشتر از این سه عنصر هدف اصلی است. نیتروژن برای رشد گیاه ضروری است و بخشی از هر سلول زنده است. این عنصر نقش مهمی در رشد و عملکرد گیاهان دارد و برای سنتز کلروفیل و افزایش پروتئین گیاه لازم است. کمبود نیتروژن در گیاه احتمالاً شایع ترین مشکل تغذیه ای است که گیاهان را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می دهد با وجود فراوان بودن میزان نیتروژن در جو زمین اما نیتروژن نمی تواند به طور مستقیم در دسترس گیاه قرار گیرد.
بیشتر بخوانید:بهترین کود برای چغندر قند
در بافت های بیرونی گیاه حدود 3-4 درصد ازت وجود دارد و در مقایسه با سایر مواد مغذی غلظت بسیار بالاتری است. کربن ، هیدروژن و اکسیژن ، عناصر غذایی که در برنامه های مدیریت باروری خاک نقش چندانی ندارند ، تنها عناصر غذایی دیگری هستند که در غلظت های بالاتر وجود دارند.
نیتروژن جز اصلی کلروفیل است و از این جهت برای گیاه بسیار حیاتی است ، نیتروژن همچنین یکی از اجزای اصلی آمینو اسیدها ، عناصر سازنده پروتئین است. بدون پروتئین ، گیاهان پژمرده می شوند و از بین می روند. برخی از پروتئین ها به عنوان واحدهای ساختاری در سلولهای گیاهی عمل می کنند در حالی که برخی دیگر به عنوان آنزیم عمل می کنند و بسیاری از واکنشهای بیوشیمیایی که حیات بر اساس آنها استوار است را ممکن می سازد. بدون نیتروژن ، حیاتی که ما آن را می شناسیم وجود نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید: کود کامل مایع سوسپانسیون با بالاترین کیفیت
نیتروژن خاک به سه شکل کلی وجود دارد: ترکیبات آلی نیتروژن ، یونهای آمونیوم و یونهای نیترات
در هر مقطع زمانی ، 95 تا 99 درصد نیتروژن بالقوه موجود در خاک به اشکال آلی ، یا در بقایای گیاهی و حیوانی ، در ماده آلی خاک نسبتاً پایدار و یا در ارگانیسم های زنده خاک (عمدتا باکتری ها) وجود دارد. این نیتروژن به طور مستقیم در دسترس گیاهان نیست ، اما برخی از آنها توسط میکروارگانیسم ها می توانند به شکل قابل دسترس تبدیل شوند. مقدار بسیار کمی نیتروژن آلی ممکن است در ترکیبات آلی محلول مانند اوره وجود داشته باشد که ممکن است کمی در دسترس گیاهان قرار بگیرد.
بیشتر بخوانید: علائم کمبود آهن در گیاهان
گیاهان بیشتر نیتروژن مورد نیاز خود را به عنوان یون آمونیوم یا نیترات می گیرند. مقداری جذب مستقیم اوره از طریق برگها اتفاق می افتد و مقدار کمی نیتروژن از موادی مانند اسیدهای آمینه محلول در آب بدست می آید.
نیتروژن واحد سازنده ویتامین ها ، اسیدهای آمینه و سیستم های انرژی موجود در گیاه است که پروتئین های آن را تشکیل می دهد. بنابراین ، نیتروژن مستقیماً مسئول افزایش میزان پروتئین در گیاهان است.
کمبود نیتروژن در گیاه و کلروفیل به این معنی است که گیاه از نور خورشید به عنوان منبع انرژی برای انجام عملکردهای اساسی مانند جذب مواد مغذی استفاده نمی کند.
نیتروژن برای سنتز کلروفیل لازم است و به عنوان بخشی از مولکول های کلروفیل در فتوسنتز نقش دارد.
نیترات در خاک بسیار متحرک است و همراه با آب موجود در خاک به سمت سطوح ریشه برای جذب گیاه حرکت می کند.
برخی از علائم کمبود نیتروژن در گیاهان در زیر آورده شده است
1-رنگ برگ: محتوای کلروفیل برگهای گیاه کاهش می یابد که منجر به رنگ زرد کم رنگ (کلروز) می شود. برگهای پیر کاملاً زرد می شوند.
2-وضعیت عملکرد گیاه: گلدهی ، میوه دهی ، محتوای پروتئین و نشاسته گیاه کاهش می یابد. کاهش پروتئین منجر به توقف رشد گیاه شده و جوانه های کناری ممکن است به خواب روند یا از بین می روند.
3-وضعیت فیزیکی برگ:در پایان دوره کمبود نیتروژن, برگ ها کوچک و ساقه ها لاغر می شوند. برگ ها و شاخه ها با زاویه کمی نسبت به ساقه اصلی می ایستند. به طور کلی کمبود نیتروژن در گیاه موجب غیر قابل انعطاف و شکننده شدن برگ ها می شود.
4-وضعیت ریشه: در اثر کمبود نیتروژن در گیاه, رشد بی رویه ریشه های ثانویه جهت افزایش جذب مواد مغذی از ریشه , باعث افزایش اندازه ریشه نسبت به اندام هوایی گیاه می شود.
بیشتر بخوانید: علائم کمبود پتاسیم در گیاهان
علائم بصری کمبود نیتروژن به گونه ای است که تشخیص آن در برخی از گونه های گیاهی نسبتاً آسان است. علائم کلی شامل رشد کم و ضعیف گیاه است و برگها سبز کمرنگ یا زرد می شوند زیرا قادر به تولید کلروفیل کافی نیستند و به عبارتی برگ ها دچار کلروز می شوند. علائم کمبود نیتروژن ابتدا در برگهای پایین گیاه یا برگهای پیر تر ظاهر می شوند، زیرا گیاه, نیتروژن را از بافتهای پیر تر به بافتهای جوان تر منتقل می کند.
اما استثنائاتی هم وجود دارد , به عنوان مثال ، کمبود نیتروژن چای با رشد ضعیف و زردی برگهای جوان تر مشخص می شود و همچنین این علائم فیزیکی می تواند ناشی از استرس های متعدد دیگر مانند کمبود سایر مواد مغذی، سمیت ، آسیب های آفت کش ها ، بیماری ، آفت زدگی یا شرایط محیطی باشد. بنابراین ، کمبود نیتروژن در گیاه, علاوه بر بازرسی چشمی با انجام آزمایشات کمی و کنترل کیفی به طور قابل اطمینان تری قابل تشخیص است. این آزمایشات شامل آزمایش خاک و آزمایش بافت گیاه است.
بیشتر بخوانید: علائم کمبود فسفر در گیاهان + ویدیو آموزشی
برای رفع سریع کمبود نیتروژن می توان کودهای دارای اوره را به صورت محلول پاشی استفاده کرد. همچنین می توان از کودهای ۲۰-۲۰-۲۰ همراه با آب آبیاری استفاده کنید. جهت تهیه کودهای نیتروژن دار می توانید به صفحه محصولات مراجعه کنید.
[ratings]
نظرات کاربران
با سلام به محضر شما سرور نازنین ام , چقدر جالب و کامل توضیح دادید واقعآ دست مریضاد , خسته نباشید ! با امید اینکه روزی تمام مهندسین , تحصیلکرده های این ایران عزیزم مانند شما دلسوزانه در جهت پیشرفت علم کشاورزی قدم بردارند , البته بی شک تمام جوانان این مرز و بوم زحمتکش و خاری به چشم دشمن اند ! تنتان سالم
سلام درصد پتاسیم و گوگرد شما چقدره؟